Decyzja dotyczy Radomia, ale jej skutki mogą rozlać się na cały kraj, wywołując chaos w samorządach i poważne pytania o legalność praktyk stosowanych od lat.
Sprawa dotyczy uchwały Rady Miejskiej w Radomiu, regulującej opłaty na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym. W wyniku skargi złożonej przez Prokuraturę Okręgową sąd uznał ją za nieważną, argumentując, że nie miała wystarczających podstaw prawnych. Tym samym podważono legalność pobierania wielu opłat — nie tylko za miejsce pochówku, ale też za szereg usług cmentarnych, które przez lata zasilały budżet miasta.
Jak się okazuje, tego typu regulaminy funkcjonują w niemal każdej gminie w Polsce. Samorządowcy, zaskoczeni orzeczeniem, obawiają się lawiny roszczeń od mieszkańców i konieczności rewizji przepisów. Podobne wyroki zapadły już wcześniej m.in. w Rzeszowie, co pokazuje, że problem ma ogólnopolski charakter.
– Regulamin cmentarza w Radomiu nie odbiega od tych w innych miastach. Jeśli ten wyrok się utrzyma, to znaczy, że całe dotychczasowe podejście trzeba będzie zrewidować – mówi Mateusz Tyczyński, przewodniczący Rady Miejskiej w Radomiu.
Dla gmin to nie tylko zagrożenie prawne, ale i finansowe. Opłaty cmentarne stanowią ważne źródło dochodów, z których finansowane są m.in. utrzymanie infrastruktury, oświetlenie czy pielęgnacja zieleni. Ich unieważnienie może zmusić samorządy do cięć lub poszukiwania środków gdzie indziej — np. przez podwyższenie lokalnych podatków.
Z drugiej strony, dla obywateli to przełomowy moment. Przez lata wielu z nich płaciło opłaty, których legalność może teraz zostać zakwestionowana. Pojawia się zatem pytanie o zwrot tych pieniędzy — a to oznacza potencjalne milionowe koszty dla miast i gmin.
Eksperci wskazują, że sytuacja wymaga pilnych działań na poziomie ustawodawczym. Obowiązująca od dekad ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych jest przestarzała i nie odpowiada na współczesne potrzeby. Potrzebne są jasne przepisy, które uregulują, co samorządy mogą, a czego nie mogą, oraz na jakich zasadach powinny działać cmentarze komunalne.
Choć wyrok nie jest jeszcze prawomocny, jego wydźwięk jest jednoznaczny: prawo musi być precyzyjne, a mieszkańcy mają prawo do przejrzystości i ochrony przed nielegalnymi opłatami. Dla wielu rodzin, które od lat ponosiły niemałe koszty związane z pochówkiem bliskich, to szansa na sprawiedliwość.
Czy Polska stoi właśnie przed początkiem gruntownej reformy zarządzania cmentarzami? Tego jeszcze nie wiadomo, ale jedno jest pewne — temat, który przez lata traktowano jako oczywisty, właśnie znalazł się w centrum ogólnokrajowej debaty.